.
.
เคลียร์ของรกบ้าน เคลียร์สวนรกตา ตัดแต่งต้นไม้สบายใจ ของใช้ที่แสนเสียดาย เราจัดการให้ เราเหมา
.
ข้อความปรากฎอยู่บนโปสเตอร์ในเพจบ้านเตื่อมฝัน กลุ่มคนไร้บ้านเชียงใหม่ เพื่อโปรโมทอาชีพใหม่ของสมาชิกบ้าน คือ ‘รับจ้างเหมา’
ยูร-วิเชียร ทาหล้า ผู้จัดการบ้านเตื่อมฝัน อธิบายให้เราฟังถึงที่มาที่ไปของงานรับจ้างเหมาว่า เป็นหนึ่งในขั้นตอนของการสนับสนุนให้คนไร้บ้านสามารถตั้งหลักชีวิต ลดโอกาสกลับไปอาศัยในพื้นที่สาธารณะ ผ่านการมีงานทำ จะช่วยให้เขามีรายได้เลี้ยงดูตัวเอง
บ้านเตื่อมฝันเป็น 1 ใน 3 ศูนย์พักพิงคนไร้บ้าน ที่คนไร้บ้านมีโอกาสร่วมบริหารจัดการ ได้รับการสนับสนุนจากกระทรวงการพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์ (พม.) สำนักสนับสนุนสุขภาวะประชากรกลุ่มเฉพาะ (สสส.) มูลนิธิพัฒนาที่อยู่อาศัย เครือข่ายคนไร้บ้าน จ.เชียงใหม่ และภาคีเครือข่ายอื่นๆ
บ้านเตื่อมฝันตั้งอยู่ในจังหวัดเชียงใหม่ คำว่า ‘เตื่อมฝัน’ เป็นภาษาเหนือแปลว่า เติมฝัน ตรงกับจุดประสงค์ที่บ้านหลังนี้ถูกสร้างมา เพื่อเป็นพื้นที่พักพิงชั่วคราวให้คนไร้บ้าน หรือคนที่ประสบปัญหาไม่มีที่อยู่อาศัย ได้มีแหล่งไว้พักและรับความช่วยเหลือ
“เราสร้างบ้านเตื่อมฝันบนฐานคิดที่ว่า ให้เป็นที่พักอาศัยในระยะเปลี่ยนผ่าน คำว่า ‘เปลี่ยนผ่าน’ คือถ้าเขาสามารถตั้งหลักตั้งตัวได้ เขาก็จะออกจากบ้านไปใช้ชีวิตของตัวเอง ช่วงเปิดศูนย์ที่ผ่านมา เรารับคนไร้บ้านที่หลากหลายกลุ่ม มีทั้งคนไร้บ้านหน้าใหม่ คนที่เสี่ยงจะเป็นคนไร้บ้าน และคนไร้บ้านที่อาศัยอยู่ในพื้นที่สาธารณะมานาน”
“พอเขามาอยู่ในบ้าน เราจะใช้กระบวนการฟื้นฟูเพื่อช่วยเขา ก็ไม่ใช่เรื่องง่ายๆ อีก โดยเฉพาะกับคนที่ใช้ชีวิตในพื้นที่สาธารณะมานาน บางคนรู้สึกว่าใช้ชีวิตแบบนี้ก็ดีแล้ว ไม่มีความต้องการอยากเปลี่ยนแปลงอะไร เลยเป็นโจทย์ของเราว่า จะทำอย่างไรให้สมาชิกบ้านเตื่อมฝันแต่ละคนสามารถตั้งหลักชีวิตตัวเองได้จริงๆ ทำให้บ้านเตื่อมฝันเป็นพื้นทีสำหรับระยะเปลี่ยนผ่าน ไม่ใช่อยู่ถาวร”
กระบวนการฟื้นฟูที่ว่า เป็นการดูแลคนไร้บ้านในด้านต่างๆ เช่น ร่างกาย ทัศนคติ สภาพจิตใจ ฯลฯ เพราะคนไร้บ้าน หรือคนที่ประสบปัญหาจนทำให้ต้องออกมาอยู่ในพื้นที่สาธารณะ จิตใจของพวกเขาได้รับผลกระทบมากที่สุด จึงต้องมีการดูแลเรื่องนี้ เพื่อทำให้เขาพร้อมที่จะกลับมาดูแลตัวเอง ตั้งเป้าหมายว่าอยากทำอะไรต่อไป
“คนไร้บ้านเป็นปรากฎการณ์ที่เกิดจากปัญหา จากความเหลื่อมล้ำ จากการถูกละเมิด ออกมาเป็นภาพของคนไร้บ้าน ไม่ใช่เรื่องง่ายที่จะคลี่คลาย หรือจะเข้าไปทำงานช่วยฟื้นฟูภายในของเขาได้เลย มันต้องเริ่มตั้งแต่อย่างน้อยๆ มีพื้นที่รองรับเขาก่อน
“เรารู้สึกว่าการมีพื้นที่แบบนี้ (บ้านเตื่อมฝัน) ค่อนข้างตอบโจทย์นะ สิ่งสำคัญที่ต้องแก้ต่อมา คือ คนที่ใช้ชีวิตในพื้นที่สาธารณะมานาน จะทำยังไงให้เขากลับมาได้ ผมคิดว่ากระบวนการฟื้นฟูภายในสำคัญ เราค่อยๆ คืนศักดิ์ศรีที่ถูกทำให้หายไปกลับขึ้นมา สร้างความเข้มแข็งภายในให้เขา ตอนนี้เราอาจจะอยู่ในช่วงทดลองหาวิธีการฟื้นฟูภายในเขาด้วย เป็นโจทย์ทำงานร่วมกันต่อไป”
งานที่คนบ้านเตื่อมฝันทำ ยูรบอกว่าส่วนใหญ่จะเป็นงานที่ทำจบแล้วต้องได้เงินทันที ถึงจะตรงกับวิถีชีวิตคนไร้บ้าน งานเลยออกไปทางรับจ้างต่างๆ เช่น รับจ้างทำสวน รับจ้างเสิร์ฟอาหารในงานต่างๆ ไปจนถึงเก็บของเก่าขาย
“รับจ้างเหมาเกิดขึ้นปลายปีที่แล้ว จากการทำงานกับพี่น้องไร้บ้านมานานพอสมควร เราคิดถึงเรื่องพัฒนาคุณภาพชีวิต คือ ทำยังไงให้เขาสามารถมีรายได้พอเลี้ยงตัวเองได้ มีรายได้สม่ำเสมอ เพราะการที่เขาเข้ามาอยู่ในบ้านเตื่อมฝัน เขาต้องจัดการดูแลตัวเอง เขาต้องหาอาหารกินกันเอง แล้วก็สมทบช่วยค่าน้ำ-ไฟที่เกิดขึ้นในบ้าน ค่าใช้จ่ายอื่นๆ บางคนเข้ามาแล้วรับผิดชอบได้ แต่เราก็พบว่าหลายๆ คนค่อนข้างมีปัญหา อาจเพราะสภาพร่างกายที่เป็นผู้สูงอายุ หรือคนพิการ การทำงานก็จะยาก ไม่ค่อยมีคนจ้าง ทำให้ไม่มีรายได้เพียงพอ
“เรามีความพยายามทำงานกับหน่วยงานต่างๆ ช่วยหางานให้ แต่งานที่ได้มันอาจจะไม่สอดคล้องกับการใช้ชีวิตของเขา เช่น เขาต้องทำงานปุ๊บแล้วได้เงินเลย งานเป็นรูปแบบสั้นๆ ทำหนึ่งวันจบไป ถ้างั้นทำงานประจำก็จะค่อนข้างยากหน่อย
“เราก็คิดว่าอะไรเป็นงานที่เหมาะสมกับเขา ทำให้เขามีรายได้เพียงพอ บวกกับเรามีภาคีที่ทำงานเรื่องคนไร้บ้านเยอะ เขาจะติดต่อมาขอแรงคนที่บ้านไปช่วยทำงานต่างๆ เช่น เคลียร์บ้าน ตัดต้นไม้ หรือต้องการจัดการของที่ไม่ใช้แล้ว ซึ่งพี่น้องเราหลายคนทำงานเก็บของเก่าขาย เขาก็จะมีทักษะตรงนี้อยู่ เลยเกิดเป็นงานรับจ้างเหมาขึ้นมา”
ลักษณะงานรับจ้างเหมา ตรงตามที่โปสเตอร์เขียนไว้ คือ รับจ้างเคลียร์ทุกอย่างแล้วแต่คนจ้างจะบอก ตั้งแต่ห้องยันสวน บางครั้งของที่ได้จากการทำงานก็จะนำไปขายต่อเป็นรายได้เพิ่มเติม
งานนี้ยังอยู่ในช่วงเริ่มต้น แต่ก็พอเห็นเสียงตอบรับจากนายจ้างที่ยังจ้างต่อเรื่อยๆ ยูรบอกว่าเป็นสัญญาณที่ดี แปลว่าอาจมีการบอกต่อคนอื่นๆ ให้มาใช้บริการ ก็จะทำให้งานนี้ยิ่งมั่นคงขึ้น
“การทำงานกับคนไร้บ้าน เราจะสื่อสารตลอดว่า มันสำคัญมาก ที่จะทำยังไงให้คนไร้บ้านอยู่ในสังคมได้อย่างมีศักดิ์ศรี เขาเองก็สามารถเข้าถึงโอกาสได้เหมือนคนอื่นๆ อย่างการจ้างงานต้องไม่ใช่ลักษณะของการสงเคราะห์ ‘เพราะเป็นคนไร้บ้านแล้วถึงจ้าง’ เราจะทำยังไงให้เขามีศักดิ์ศรีมากพอที่จะเข้าถึงโอกาสพวกนี้ได้ หรือเข้าไปอยู่ในสังคมร่วมกับคนอื่นๆ”
ยูรเน้นย้ำว่าการทำงานเรื่องคนไร้บ้าน การสื่อสารเป็นเรื่องจำเป็น ทำให้สังคมเข้าใจคนไร้บ้านอย่างถูกต้อง มีภาคีที่มาร่วมทำงานเพิ่มมากขึ้น
“ได้ความรู้หลายอย่าง ได้ไปตัดต้นไม้ ทำสวน มีเทปูนอีก”
ไชย (นามสมมติ) สมาชิกบ้านเตื่อมฝัน เล่าพร้อมกับรอยยิ้มให้เราฟัง เมื่อพูดถึงงานรับจ้างเหมา งานที่ทำให้เขาได้เติมทักษะต่างๆ ที่จำเป็นต่อการประกอบอาชีพ ไชยเป็นคนที่อยู่ในบ้านเตื่อมฝันตั้งแต่เริ่มก่อตั้งบ้าน นับเป็นเวลาเกือบ 5 ปี เขาบอกว่ากำลังจัดการชีวิตตัวเองเพื่อได้ออกไปเริ่มต้นยืนด้วยเท้าตัวเอง
ถามว่าตอนนี้มีอะไรเปลี่ยนไปบ้างหลังเข้ามาอยู่ใต้ชายคาบ้านนี้ ไชยบอกอบ่างติดตลกว่า “มีรถพ่วงคันหนึ่ง” รถที่ซื้อจากการกู้ยืมเงินของบ้าน โดยที่เขาทำงานเพื่อนำเงินมาผ่อนจ่าย ไชยตั้งใจว่าจะใช้รถพ่วงคันนี้ทำงานเก็บของเก่า หนึ่งอาชีพที่เขาทำ
รายได้จากการรับจ้างเหมาของชัยอยู่ที่ 1,000-2,000 บาท ขึ้นอยู่กับงานที่ทำ ถ้างานไหนให้ไปเคลียร์สวนราคาก็จะเพิ่มขึ้นอีก
ยูรบอกกับเราทิ้งท้ายว่า อนาคตของงานรับจ้างเหมายังคงอยู่ในช่วงเริ่มต้นที่ต้องพัฒนาต่อไป เขาและคนอื่นๆ ตั้งใจให้สิ่งนี้กลายเป็นอีกหนึ่งตัวช่วยของคนไร้บ้าน หรือคนที่กำลังประสบปัญหาชีวิต ได้มีที่ทางไปอีกครั้ง
ถ้าใครสนใจอยากใช้บริการและอยู่ในจังหวัดเชียงใหม่ สามารถติดต่อพวกเขาได้ที่เพจ บ้านเตื่อมฝัน กลุ่มคนไร้บ้านเชียงใหม่