รายงานการศึกษาและวิเคราะห์สภาพปัญหาและสนับสนุนองค์ความรู้ทางกฎหมายเพื่อการพัฒนาคุณภาพชีวิตคนไร้บ้าน

 

ไพสิฐ พาณิชย์กุล และคณะ, การศึกษาและวิเคราะห์สภาพปัญหาและสนับสนุนองค์ความรู้ทางกฎหมายเพื่อการพัฒนาคุณภาพชีวิตคนไร้บ้าน (กรุงเทพฯ: แผนงานสนับสนุนองค์ความรู้เพื่อการสร้างเสริมสุขภาวะและคุณภาพชีวิตคนไร้บ้าน, สํานักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ, 2560).

รายงานโครงการศึกษาและวิเคราะห์สภาพปัญหาและสนับสนุนองค์ความรู้ทางกฎหมายเพื่อการพัฒนาคุณภาพชีวิตคนไร้บ้าน เป็นวิจัยที่สำรวจประเด็นคนไร้บ้านผ่านการวิเคราะห์ข้อกฎหมาย การบังคับใช้กฎหมายและการทำงานของกลไกที่เกี่ยวข้อง

งานวิจัยชิ้นนี้ทบทวนวรรณกรรมที่เกี่ยวข้องกับคนไร้บ้านและการจัดการพื้นที่สาธารณะ สำรวจหลักการสิทธิมนุษยชนที่เกี่ยวข้องกับการปกป้องคุ้มครองคนไร้บ้านและกลุ่มเสี่ยง พันธกรณีต่อสิทธิมนุษยชนของประเทศไทย สภาพปัญหาต่าง ๆ ที่คนไร้บ้านเผชิญ ทั้งเรื่องการเข้าถึงสิทธิสถานะทางกฎหมาย ปัญหาด้านสุขภาพและอื่น ๆ รวมถึงวิเคราะห์ข้อกฎหมายที่เกี่ยวข้องกับคนไร้บ้านอย่างพ.ร.บ.คุ้มครองคนไร้ที่พึ่ง พ.ศ.2557 และ พ.ร.บ.ควบคุมการขอทาน พ.ศ.2559 และปัญหาของข้อกฎหมายต่าง ๆ เหล่านั้นที่ส่งผลต่อคนไร้บ้าน

“การมองปรากฏการณ์คนไร้บ้านในพื้นที่สาธารณะ จึงต้องปรับกระบวนทัศน์เสียใหม่ให้สอดคล้องกับหลักกฎหมายสิทธิมนุษยชน ที่ให้หลักประกันกับบุคคลทั้งหลายไม่ว่าจะอยู่ในสถานภาพใด ๆ ว่าเขาจะต้องมีสิทธิในการดำรงชีวิตอย่างมีศักดิ์ศรี แม้จะตกอยู่ในภาวะวิกฤตจนต้องมาอาศัยใช้ชีวิตอยู่ในที่สาธารณะก็ตาม

“ปรากฏการณ์คนไร้บ้านจึงเป็นสิวที่โผล่พ้นพรม ที่รัฐและทุนพยายามจะกลบเกลื่อนรากเหง้าของปัญหาในการพัฒนาเมืองไว้ ไม่ว่าจะเป็นเรื่องสุขภาวะของคนในเมือง ความเสื่อมโทรมของระบบนิเวศน์เมือง ซึ่งสะท้อนให้เห็นความล้มเหลวในการบริหารจัดการเมืองอย่างเรื้อรัง” (จากรายงานโครงการศึกษาและวิเคราะห์สภาพปัญหาและสนับสนุนองค์ความรู้ทางกฎหมายเพื่อการพัฒนาคุณภาพชีวิตคนไร้บ้าน)